تحقیق و توسعه آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک

معرفی

شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک یک شرکت دولتی وابسته به وزارت راه و شهرسازی است که خدمات مختلفی را در زمینه‌‏های کنترل کیفی پروژه‌‏های عمرانی در سطح کشور اعم از تدوین استانداردها و انتخاب روش‏‌های مناسب در انجام آزمایش‌‏های کنترل کیفی، عرضه خدمات مهندسی در بخش‏‌های ژئوتکنیک، مکانیک خاک، مکانیک سنگ، بتن، آسفالت، حفاری اکتشافی و مطالعات ژئوتکنیکی، مصالح ساختمانی، جوش، خدمات آموزشی و مشاوره‏ای به کارشناسان دستگاه‌های مختلف و تحقیقات کاربردی انجام می‌دهد. گستردگی حوزه جغرافیایی فعالیت شرکت در کل کشور سبب شده است که این شرکت با طیف وسیعی از مشتریان بخش‌های دولتی و خصوصی همکاری نماید. بیانیه ماموریت شرکت بر نقش و اهمیت انکارناپذیر مشتریان مختلف در رشد و سودآوری شرکت تاکید دارد و ارائه خدمات به آنها در بهترین سطح و با بهره‌گیری از فن‏آوری‌‏های پیشرفته، تجهیزات و امکانات مناسب را بر اساس سه اصل سرعت، دقت و سلامت از اولویت‌های اساسی خویش بر می‌‏شمارد.

با توجه به استراتژی‌های کلان شرکت، چشم انداز واحد تحقیق و توسعه همانا خلاق و پیشرو بودن در انجام تحقیقات کاربردی و توسعه خدمات شرکت با جهت‏گیری حفظ و توسعه شایستگی‌های کلیدی به‌منظور حفظ و ارتقای جایگاه شرکت در بازار خدمات فنی و مهندسی می‏باشد. بر همین پایه دو قابلیت اصلی و منحصر به فرد در واحد تحقیق و توسعه مد نظر می‏باشد:

• پیشرو بودن در استفاده از نیروهای متخصص خلاق و نوآور
• پیشرو بودن در ارائه خدمات جدید، با کیفیت و با استفاده از فن‌آوری‌های نوین

بر اساس دیدگاه فوق‌‏الذکر، واحد تحقیق و توسعه شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک از ابتدای سال 1395 در قالب جدید شروع به فعالیت نمود. در ادامه به وضعیت موجود و خدمات مورد ارائه توسط این واحد پرداخته می‏شود.

1- نیروی انسانی و ساختار

بر پایه اصل استفاده از نیروهای خلاق، نخبه و نوآور به منظور توسعه خدمات، واحد تحقیق و توسعه اقدام به جذب نیروهای واجد شرایط از میان نیروهای شاغل در سایر بخش‏‌های شرکت به همراه بکارگیری نیروهای فارغ‌‏التحصیل از مراکز آموزشی معتبر کشور نموده است. پرسنل واحد تحقیق و توسعه در گروه‏‌های تخصصی زیر در حال ارائه خدمت می‏باشند:

با توجه به تمرکز تجهیزات در بخش‏های آزمایشگاهی (ستاد و استانی) شرکت، واحد تحقیق و توسعه در موارد لزوم از تجهیزات مذکور در قالب همکاری با سایر بخش‏ها استفاده می‏‌نماید و تجهیزات و امکانات موجود در این واحد در حال حاضر صرفاً به تجهیزات اداری و دفتری متعارف محدود می‏‌گردد.

بر پایه نیروی انسانی، امکانات و شرایط موجود، واحد تحقیق و توسعه در قالب محورهای زیر فعالیت می‏‌نماید:

2- فعالیت‏‌ها

2-1- خدمات فنی و مهندسی خاص

شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک با در اختیار داشتن  صلاحیت فنی پایه یک ژئوتکنیک و پایه سه راهسازی (از دفتر امور مشاوران و پیمانکاران معاونت برنامه‌‏ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری) و بهره‏‌گیری از امکانات و تجهیزات تخصصی آزمایشگاهی و میدانی و تیم‌‏های کارشناسی خبره در حیطه‏‌های زمین‌‏شناسی مهندسی، مهندسی ژئوفیزیک، مهندسی ژئوتکنیک، مکانیک سنگ، مهندسی راه و ... از طریق ارائه خدمات مشاوره در زمینه ژئوتکنیک می‎تواند نقش مهمی در حفظ و نگهداری سرمایه‏‌های ملی و افزایش ایمنی در حوزه‏‌های عمرانی کشور داشته باشد. از سوی دیگر این شرکت در طول فعالیت خود همواره با استراتژی توسعه فعالیت ‏ها و ارائه خدمات‌نوین به دنبال ارتقای جایگاه فنی خود به عنوان یکی از مراکز مطالعاتی و ارائه دهنده خدمات مهندسی بوده است. این خدمات با هدف توسعه منابع درآمدی و افزایش سهم بازار و با راهبرد ارائه خدمات فنی و مهندسی نوین (خاص) در دستور کار قرار گرفته و هم‏‌اکنون در واحد تحقیق و توسعه در حال انجام می‏باشد. ارائه خدمات فنی و مهندسی خاص در قالب پروژ‏های اخذ شده از مشتریان توسط واحدهای استانی شرکت علاوه بر درآمدزایی و فراهم آوردن امکان اخذ سهم بیشتر بازار و معرفی شرکت به جامعه مهندسی در شرایط کنونی، در آینده نیز از طریق آموزش خدمات مزبور در سطح شرکت، توسعه خواهد یافت. اهم خدمات فنی و مهندسی یادشده که هم‌‏اکنون در واحد تحقیق و توسعه در قالب پشتیبانی از مدیریت‏‌های استانی ارائه می‌‏شود، به شرح زیر می‏باشد:

الف- تحلیل پایداری شیب‏‌ها، شیروانی‏‌ها و مطالعات زمین‏‌لغزش

مسئله ناپایداری شیب‌‏ها، اعم از شیب‌های طبیعی و مصنوعی در ارتباط با ساخت و ساز پروژه‏‌های عمرانی و رفاهی مورد توجه خاص مجریان می‏باشد. از جمله مناطقی که همواره در معرض خطر هستند می‌توان به شهرهای حاشیه ارتفاعات، روستاهای مستقر در دامنه کوه‌ها و دره‏‌های عمیق، خطوط حمل و نقل جاده‏ای و ریلی در مناطق کوهستانی اشاره کرد که دارای پتانسیل ناپایداری شیب هستند که همه ساله تلفات جانی و خسارات مالی برای کشور به بار می‌‏آورند. دامنه‌‏های واقع در مناطق کوهستانی به ویژه در نواحی زلزله‌‏خیز و یا پرباران از مناطق مستعد لغزش در ایران هستند. عدم توجه کافی به این مقوله باعث بروز خسارت‌های سنگین و بعضاً جبران‏‌ناپذیر می‌گردد. به عنوان نمونه سقوط سنگ در برخی از محورهای کشور همه ساله سبب تلفات جانی و مالی می‌گردد. همچنین وقوع جریان‌های واریزه‌ای یا جریان‌های گل و لای سبب انسداد برخی محورهای مواصلاتی و آسیب به ابنیه فنی مانند پل‏‌ها و تونل‏‌ها و ... شده و ضمن اختلال در روند آمد و شد، هزینه رفع انسداد را نیز به متولیان راهها تحمیل می‌نماید. در برخی موارد نیز وقوع لغزش‌های سطحی یا عمیق سبب تخریب جزئی یا کامل بخشی از راه شده که بازسازی مسیر را بسیار پرهزینه و یا بعضا غیرممکن می‌سازد. بنابراین همه ساله بخشی از بودجه نگهداری راهها مصروف جبران خسارات ناشی از موارد فوق می‌گردد. علاوه بر راه‌ها، تاسیساتی چون خطوط انتقال گاز، نفت و نیرو، کانال‏ها و لوله‌های انتقال‌‏آب، ایستگاه‏ های تقویت و پمپاژ و ... نیز در معرض چنین خطراتی قرار دارند. در برخی نواحی سازه‏‌های صنعتی (کارخانجات، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، مجموعه‌‏های پتروشیمی و ...) و ساختمان‏‌های مسکونی (در قالب شهرها، شهرک‏‌ها و روستاها) نیز در نواحی پر خطر در معرض خسارت می‌‏باشند.

بر همین اساس در طراحی و اجرای مسیرهای راه‏ و راه‌‏آهن، خطوط انتقال نیرو، انرژی و آب و مدیریت و نگهداری آنها حین بهره‌‏برداری، بویژه در مناطق کوهستانی و کوهپایه‏‌ای، همچنین مکانیابی ساختگاه‌های مجموعه‌‏های صنعتی و توسعه شهری، مطالعات پایداری شیب‏‌های (شیروانی‌‏های) خاکی، سنگی و واریزه‏ای دارای اهمیت زیادی می‌‏باشد. این موضوع بطور کلی برای انواع شیب‏ ها اعم از شیب‌های طبیعی زمین، ترانشه‏‌های خاکبرداری شده و شیب‌های خاکریزی شده مطرح است. انجام مطالعات فوق در پروژه‌های مهم و شریان‏‌های حیاتی کشور می‏‌تواند ضمن کمک به توسعه پایدار، در مدیریت بحران در حین وقوع مخاطرات طبیعی (مانند سیل و زلزله) حائز اهمیت باشد.

خدمات فنی و مهندسی در این زمینه که در واحد تحقیق و توسعه ارائه می‏شود، بسته به نوع پروژه شامل زیرمجموعه‎ای از موارد زیر است:

• شناسایی نقاط مستعد لغزش
• مطالعات زمین‌شناسی مهندسی
• مطالعات ژئوفیزیک
• مطالعات ژئوتکنیک (صحرایی و آزمایشگاهی)
• پایش نقاط لغزشی و تفسیر داده‌‏ها و تعیین هندسه لغزش
• انجام تحلیل‌های پایداری و یا تغییرشکلی
• ارائه طرح‌های پایدارسازی

از جمله پروژه‌‏های انجام شده در این زمینه می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

ب- مطالعات ژئوتکنیک لرزه‏ای

بر اساس تجربیات حاصله از زلزله‌هایی که تاکنون در اکثر نقاط دنیا رخ داده‌اند و با بررسی علل اساسی و مؤثر در شدت زلزله‌های رخ داده، مشاهده شده است که طول، فاصله و مکانیزم گسل‌های مجاور ساختگاه در شدت تخریب سازه‌ها موثر است. در پروژه‏‌های مهم و بزرگ در سطح کشور به دلیل اهمیت آنها و هزینه‌‏های زیادی که مصروف اجرای آن ها می‌‏گردد از یک سو و شرایط لرزه‌‏خیزی کشور ایران از سوی دیگر، انجام مطالعات لرزه‏‌خیزی را اجتناب‌ناپذیر می‌‏سازد. همچنین با توجه به تنوع لایه‌بندی خاک‌ها در ساختگاه‏‌های مختلف، استفاده از طیف‌های طراحی ارائه شده در آیین‌‏نامه‌های لرزه‌ای برای سازه‌های با اهمیت بالا توصیه نمی‌گردد. به همین دلیل در پروژه‌های با اهمیت بالا نظیر بیمارستان‏‌ها، پل‌های بزرگ، پالایشگاه‌ها و ... مقادیر طیف طراحی با استفاده از نتایج آزمون‌های ژئوتکنیکی، ژئوفیزیکی و تحلیل دینامیکی لایه‌های خاک بدست می‌آید. استفاده از اطلاعات حاصل از مطالعات لرزه‏‌خیری و طیف ویژه ساختگاه علاوه بر تدقیق طراحی سازه‏‌ها می‏‌تواند در تعدیل هزینه‏‌ها و همچنین اتخاذ تمهیدات لازم جهت مقابله با خطرات ناشی از تکان‏‌های لرزه‏ای حائز اهمیت باشد.

شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک مطابق جزء 2 بند پ ماده 60 قانون برنامه ششم توسعه تحت عنوان انجام مطالعات لازم برای کاهش خطرپذیری در برابر زلزله در راستای حمایت از استانداردسازی مصالح و روش‌‏ها، مطالعات لرزه‎خیزی، تحلیل خطر و تهیه طیف ویژه ساختگاه را از طریق واحد تحقیق و توسعه برای پروژه‎های مختلف انجام می‎دهد. ضمناً استفاده از داده‌‏های موجود در شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک در این زمینه می‌‏تواند جهت به روزرسانی آیین‏نامه‏‌ها و دستورالعمل‏‌های جاری در کشور و همچنین انجام مطالعات کلان در حوزه‌‏های شهرسازی (مانند طرح‌‏های کالبدی) کمک‏‌کننده باشد.

ارائه خدمات فنی و مهندسی در این زمینه شامل مراحل زیر است:

• انجام مطالعات ژئوتکنیک
• انجام مطالعات ژئوفیزیک
• شناسایی چشمه‌های لرزه‌زای فعال
• ترسيم رومرکز زلزله‌ها برروي نقشه لرزه زمين ساخت
• تحلیل دینامیکی آبرفت
• محاسبه طیف ویژه ساختگاه
• مقایسه با طیف طرح آیین نامه 2800
• ارائه طیف نهایی

واحد تحقیق و توسعه علاوه بر انجام مطالعات فوق‏‌الذکر، از طریق برگزاری کلاس‌‏ها و کارگاه‌های آموزشی در حال کمک به انجام مطالعات توسط سایر مراکز استانی نیز می‌‏باشد. برخی از پروژه‌‏های انجام شده در واحد تحقیق و توسعه در این زمینه به شرح زیر است:

ج- مطالعات خاک‌های مساله‏‌دار و طرح بهسازی زمین

خاک‏‌های مساله‏‌دار همواره به عنوان عوامل خطرزای بالقوه برای سرویس‌‏دهی سازه‏‌ها، تاسیسات و شریان‏‌های حیاتی به شمار می‌‏روند. احداث سازه‏‌ها و تاسیسات در زمین‏ه‌ای دارای خاک‏‌های مساله‏‌دار مانند خاک‌‏های روانگراشونده، خاک‌‏های تورمی، خاک‌‏های رمبنده، نشست‏‌پذیر و ... بدون رفع مشکلات آن ها ممکن است به خرابی یا از دست رفتن عملکرد این سازه‏‌ها منجر شود. در اینگونه مواقع، انجام عملیات بهسازی خاک پیش از اجرای پروژه لازم و ضروری است. با توجه به هزینه‌‏های قابل توجه بهسازی زمین به خصوص در پروژه‌‏های بزرگ، انتخاب روش بهسازی مناسب، طراحی و نظارت بر اجرای صحیح آن تاثیر مستقیمی روی هزینه تمام شده و عملکرد مطلوب سازه حین بهره‏‌برداری دارد که تنها با بررسی‌‏های دقیق تخصصی و تجربه مهندسی قابل دستیابی است. بهسازی مناسب زمین به خصوص در پروژه‌‏های بزرگ و حیاتی کشور ضمن کمک به توسعه پایدار باعث استفاده صحیح از سرمایه‌‏های ملی خواهد شد.

ارائه خدمات فنی و مهندسی در این زمینه شامل زیرمجموعه‎ای از مراحل زیر است:

• انجام مطالعات ژئوتکنیک
• انجام مطالعات ژئوفیزیک
• انجام آزمون‎های میدانی و آزمایشگاهی به منظور شناسایی زمین‎های مساله‎دار
• تحلیل رفتار لایه های تحت‎الارضی در اثر اعمال بارهای ناشی از سازه و یا زلزله
• بررسی راهکارهای مقابله با خاک‎های مساله‎دار و معرفی روش‎های مناسب به لحاظ فنی و اقتصادی
• ارائه طرح بهسازی و روش‎های کنترل کیفی اجرا

برخی از پروژه‏های انجام شده در واحد تحقیق و توسعه در این زمینه به شرح زیر است:

د- خدمات زمین‌‏شناسی مهندسی در قالب تخمین پارامتر شاخص مقاومت زمین‏شناسی (GSI)

یکی از مشکلات اساسی در پروژه‎ هایی که درون یا بر روی توده‎های سنگی از جمله ترانشه، تونل و ... اجرا می‎شود، تغییر شرایط زمین است. یکی از مهمترین موارد در زمینه محاسبه حق‏الزحمه عملیات خاکبرداری، تعیین نوع زمین مشخص شده در قراردادهای پروژه‌‏های عمرانی می‏باشد. بدین منظور روش‎های پیشنهادی مختلفی توسط محققین ارائه گردیده که با استفاده از آنها امکان پیش‎بینی قابلیت حفاری فراهم شده است. پارامتر شاخص مقاومت زمین شناسی (GSI) که اولین بار در دهه نود میلادی به عنوان روشی کیفی جهت برقراری ارتباط معیار شکست هوک براون با مشاهدات صحرایی زمین‎شناسی به منظور تخمین ویژگی‎ های مقاومتی و دگرشکلی توده سنگ معرفی و توسعه یافته، از سوی سازمان برنامه و بودجه در فهرست بهای واحد پایه رشته راه، راه‎آهن و باند فرودگاه سال 1396به بعد به عنوان معیاری جهت پرداخت حق‎الزحمه عملیات خاکبرداری مورد استفاده قرار گرفته است. تخمین مناسب پارامتر مذکور تاثیر مستقیمی روی هزینه‎ های پرداختی به عنوان حق‎الزحمه عمدلیات خاکبرداری که در پروژه ‎های عظیم همچون پروژه‎ های راهسازی، ساخت راه ‎آهن، خطوط انتقال برق، گاز و نفت مبالغ هنگفتی را شامل می‎گردد، داشته و مانع از هدر رفت سرمایه‎ های ملی گردد. از آنجا که این روش نسبت به رویکردهای پیشین پایه علمی محکم‎تری داشته و از الگوی واحد و مشخصی استفاده می‎نماید، نیاز به بدنه کارشناسی متخصص و با تجربه کافی در حوزه زمین‏شناسی مهندسی می‏باشد که این شرکت با بهره‏‌گیری از آن در سراسر کشور در حال ارائه خدمات به کارفرمایان مختلف در حوزه‏‌های دولتی و خصوصی می‌‏باشد. واحد تحقیق و توسعه با راه‎اندازی این خدمات در سال ‎های گذشته و ارائه آموزش‎ های لازم به ادارات استانی شرکت، نسبت به توسعه ارائه خدمات فوق‎الذکر در سطح شرکت (و به تبع در کل کشور) اقدام نموده به طوری که در سال 1401 حدود 300 گزارش در این حوزه توسط ادارات استانی تهیه گردیده است. واحد تحقیق و توسعه در حال حاضر به عنوان ناظر بر نحوه ارائه خدمات و تاییدکننده گزارش‎های مربوطه به همراه ارائه کارگاه‌های آموزشی برای کارفرمایان و متخصصین در این حوزه به فعالیت می‎پردازد.

ارائه خدمات فنی و مهندسی در این زمینه شامل زیرمجموعه ه‎ای از مراحل زیر است:

• انجام مطالعات زمین‎شناسی دفتری
• انجام بازدیدهای میدانی
• برداشت‎های زمین‎شناسی مهندسی از جمله درزه‎نگاری
• تحلیل و تفسیر داده‎های برداشت شده
• تعیین طبقه بندی زمین

هـ- سایر خدمات

علاوه بر موارد فوق، خدمات مهندسی خاص در قالب پروژه های مختلف به شرح زیر در واحد تحقیق و توسعه انجام می‎گردد:

• ارائه طرح های سازه نگهبان در پروژه‎های گودبرداری شهری
• ارائه تحلیل های خاص (با استفاده از روش‎های عددی و ...) در حوزه مهندسی پی

2-2- توسعه، کاربرد و بهره‌گیری از تجهیزات خاص و نوین

واحد تحقیق و توسعه با هدف توسعه منابع درآمدی و افزایش سهم بازار و با راهبرد توسعه خدمات فنی و مهندسی در قالب توسعه تجهیزات موجود و همچنین معرفی تجهیزات نوین به فعالیت پرداخته است. این فعالیت‎ها شامل موارد زیر می‎باشد:

• همکاری در راه اندازی و بکارگیری تجهیزات خاص موجود در شرکت
• معرفی تجهیزات نوین جهت توسعه بازار
• همکاری در خریداری تجهیزات با کیفیت از طریق تهیه مشخصات فنی

2-3- تهیه محتوا از طریق  تولید، مستندسازی و نشر مطالب علمی و فنی

یکی دیگر از فعالیت های واحد تحقیق و توسعه تهیه محتوای علمی و فنی با هدف ارتقای توانمندی‏‌های فنی شرکت جهت افزایش کیفیت خدمات و با راهبرد بکارگیری منابع، آیین‌نامه‌ها، استانداردها و روش‌های به روز و مدیریت دانش می‎باشد. فعالیت فوق در قالب موارد زیر توسط واحد تحقیق و توسعه به صورت جاری و مستمر انجام می‎شود:

• تهیه دستورالعمل‌‏‏های فنی و مهندسی مختلف در زمینه فعالیت شرکت
• همکاری در تالیف، گردآوری و ترجمه کتب فنی و مهندسی و نشر آنها
• راهبری و مشاوره پروژه‌‏های پژوهشی در قالب طرح نخبگان نیروهای مسلح با محوریت موضوعات خاص که قابلیت تبدیل شدن به خدمات کاربردی را دارند.
• همکاری در برگزاری دوره های آموزشی از طریق تهیه محتوا و تدریس در دوره‎های ضمن خدمت کارکنان (درون‎سازمانی) و ارائه سیمنارهای علمی برای جامعه فنی و مهندسی (برون‎سازمانی)
• نشر فصلنامه ژئوتکنیک و مقاومت مصالح

2-4- همکاری در طراحی و بکارگیری سامانه مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی

در راستای اجرای برنامه‌های کلان ابلاغی وزارت متبوع و سیاست‌های دولت محترم در خصوص توسعه دولت الکترونیک و هوشمندسازی سازمانی و نیز با هدف استانداردسازی، ایجاد رویه واحد در ارائه خدمات مطلوب و به‏روز در حوزه فنی و مهندسی، پایش برنامه‌های زمانی عملیات، تسریع در ارائه خدمات و امکان نظارت موثر بر انجام فرآیندها و ... طراحی و توسعه سامانه‎ای جهت مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی در پروژه‌های عمرانی به عنوان یکی از برنامه‌‏های سازمانی شرکت مطرح گردید. از سوی دیگر به دلیل گستردگی جغرافیایی کشور ایران و فعالیت شرکت آزمایشکاه فنی و مکانیک خاک در سطح کشور و نیز به جهت برخورداری از اعتبار در حوزه خدمات فنی و مهندسی، این شرکت روزانه با حجم انبوهی از مشتریان حقیقی و حقوقی که خواهان دریافت خدمات فنی و مهندسی هستند، مواجه است و این حجم زیاد درخواست ها به نوبه خود باعث تولید انبوهی از آمار و اطلاعات می‎گردد. علاوه بر این یکی از مهمترین سرمایه‌‏های شرکت، اطلاعات و داده‏‌ها بدست آمده طی فعالیت آن است. بر همین اساس سیستم مدیریت فرآیندها و اطلاعات آزمایشگاهی با هدف توسعه دولت الکترونیک، هوشمندسازی سازمانی و ارتقاء سطح رضایتمندی مشتریان و با راهبرد توانمندسازی در حوزه مدیریت نوین اطلاعات و دسترسی به داده‌ها بصورت برخط، طراحی گردید.

این سیستم علاوه بر کمک به حفظ، نگهداری و ماندگاری این اطلاعات، سبب یکپارچکی و استانداردسازی عملکرد، افزایش سرعت ارائه خدمات، افزایش بهره‏‌وری، بهبود مدیریت و کیفیت خدمات و در نهایت رضایتمندی مشتریان می‏شود.

ضمناً سامانه موجود می‏تواند به سایر شرکت‏ ها و موسسات خدمات‏‌دهنده (اعم از خصوصی و دولتی) تعمیم‏‌یافته و پایه‏‌ای جهت رصد کنترل کیفی ساخت و سازهای سطح کشور و کمک شایانی به برنامه‌‏ریزی‌‏های کلان توسعه‏‌ای نماید.

واحد تحقیق و توسعه از ابتدای اجرای طرح مذکور و مستمراً در قالب فعالیت های زیر با تیم‌‏های برنامه ‎نویسی، پشتیبانی، بروزرسانی و توسعه سامانه همکاری داشته است:

• طراحی فرم‌های گزارش‏های فنی
• تهیه الگوریتم‌ها و فرمول‌نویسی
• بروزرسانی و ویرایش آزمون‏‌ها، استانداردها و دستورالعمل ها
• ویرایش قالب‌ها